Hoài niệm Tây Ninh: 12 phát kiến quan trọng nhất trong y học năm 2016

Thứ Sáu, 3 tháng 3, 2017

12 phát kiến quan trọng nhất trong y học năm 2016

1. Vaccine phòng sốt xuất huyết

Virus Dengue lây truyền chủ yếu qua muỗi Aedes aegypti, dẫn tới 400 triệu người mắc bệnh mỗi năm. Người mắc bệnh có triệu chứng như sốt cao, đau đầu dữ dội, buồn nôn bệnh nặng có thể tử vong. Khoảng 40% dân số trên thế giới có nguy cơ mắc bệnh, nguy cơ này tăng khi khí hậu ấm lên hay con người di chuyển nhiều từ vùng này qua vùng khác.

Năm vừa qua, Tổ chức Y tế Thế giới WHO đề xuất vaccine đầu tiên để phòng ngừa sốt xuất huyết và bắt đầu tiêm chủng ở những nước có khí hậu nóng như Brazil và Philippin. Các nhà khoa học đã mất 20 năm để nghiên cứu và phát triển loại vaccine chống lại cả 4 chủng virus gây bệnh sốt xuất huyết. Nếu 20% dân số được tiêm phòng, số trường hợp nhiễm sốt xuất huyết sẽ giảm xuống 50% trong vòng 5 năm. Kiểm soát tốt dịch bệnh có thể giảm chi phí 9 tỷ USD cho nền kinh tế toàn cầu mỗi năm.

Vaccin Dengvaxia do Sanofi Pasteur sản xuất

Probuphin cấy dưới da hỗ trợ cai nghiện opioid

Sản phẩm của Braeburn Pharmaceuticals

Trong quá trình cai nghiện opioid, sử dụng thiếu từ một hoặc hai liều thuốc cai nghiện có thể làm tái nghiện. Probuphin chỉ với một lần cấy dưới da chế phẩm có kích thước như 4 que diêm có hiệu quả trong vòng 6 tháng, liều duy trì burprenorphin một dẫn chất của opiod ở liều nhỏ và ổn định chống lại các triệu chứng khi cai nghiện.

Cơ quan Quản lý Thuốc và Thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã cấp phép sử dụng thiết bị này cho các bệnh nhận phục hồi tích cực khi cai nghiện opioid.

IMLYGIC-Virus chống lại ung thư

Đã từ lâu, các nhà khoa học biết đến chủng virus có thể kích hoạt hệ miễn dịch của cơ thể để tấn công tế bào ung thư nhưng cần có thời gian để biến đổi chủng virus này tránh được sự đề kháng của cơ thể.

Cuối năm 2015, FDA đã cấp phép lưu hành tại Hoa Kỳ thuốc điều trị ung thư từ virus đầu tiên có tên IMLYGIC. Ưu tiên lựa chọn cho điều trị khối u ác tính, tiêm trực tiếp virus herpers đã được biến đổi vào khối u, tại đây chúng có thể kích hoạt đáp ứng miễn dịch chống lại ung thư.

Stent sinh học tự tiêu trong thủ thuật can thiệp mạch vành

Stent kim loại (crom hoặc cobalt đang dược dùng nhiều tại VN và trên thế giới) sử dụng trong phẫu thuật nong tim mạch vành là một ống nhỏ giúp lưu thông các mạch máu bị tắc nghẽn gây nhồi máu cơ tim cấp. Nếu kim loại này tồn tại lâu trong cơ thể, các mảng bám có thể tích tụ xung quanh hoặc bị hẹp stent cần tái can thiệp sau một thời gian sử dụng. Do vậy hãng dược phẩm Abbott cung cấp thiết bị Stent sinh học tự tiêu có tên là Absorb có chức năng như stent kim loại nhưng sẽ tự phân hủy sau khi hoàn thành nhiệm vụ. Thiết bị này được làm từ polyactid, loại polymer phân hủy sinh học còn được sử dụng trong chỉ khâu tự tiêu. Absorb cũng đã chứng minh có hiệu quả tương đương với các stent kim loại trong các thử nghiệm lâm sàng và được FDA phê duyệt sử dụng vào tháng 6/2016.
Loại stent này hiện đã được sử dụng tại Việt Nam, mức giá của loại stent này khoảng 3,500-4,000 USD (tầm 80 triệu VND)

Nhiệt kế hồng ngoại

Đo nhiệt độ tại nhà bằng đường miệng thường mất khoảng 3 phút để có kết quả chính xác nhưng đối với nhiệt kế hồng ngoại Thermo của hãng Withings (một nhánh của công ty NOKIA) bạn chỉ mất 2 giây chờ đợi.

Nhiệt kế Thermo bao gồm 16 cảm biến hồng ngoại ghi nhận 4,000 kết quả từ động mạch vùng thái dương và không cần chạm vào da. Nhiệt kế này có giá khoảng 100 USD trên thị trường.

Robot phẫu thuật STAR

Robot STAR (The Smart Tissue Autonomous Robot) có thể thực hiện thao tác khéo léo như khâu tại ruột, một trong những vùng khó khâu nhất trong cơ thể người. Hệ thống cảm ứng STAR một công cụ trợ giúp cảm nhận và phản ứng lại với những lực kéo và thay đổi áp lực cực nhỏ giúp nâng cao hoạt động chính xác của Robot.

Khi thử nghiệm khâu ruột lợn (ruột lợn có nhu động ruột tương tự như nhu động ruột ở người), Robot STAR có thể khâu đều đặn hơn so với những mũi khâu của con người hay robot được sự hỗ trợ của bác sĩ phẫu thuật. Đây là một dấu hiệu rất đáng mừng trong phẫu thuật trong tương lai.

Lớp da nhân tạo thứ hai- Olivo Lab’s Second Skin

Theo thời gian và tuổi tác làm da chúng ta bị lão hóa với những dấu hiệu như: sạm da, da nhăn nheo hay biến đổi màu. Dán trực tiếp lớp da thứ hai lên da của ta như một lớp áo choàng bảo vệ giúp che dấu sự lão hóa của da chúng ta, có độ đàn hồi như một làn da trẻ trung. Lớp da này còn được sử dụng như một hệ mang thuốc giúp giữ thuốc hay mỹ phẩm (như kem chống nắng) trên da trong ngày không bị trôi suốt một ngày.

Nima-Máy phát hiện gluten bỏ túi

Gluten một thành phần protein trong lúa mì, lúa mạch,… giúp tạo nên tính đàn hồi đặc trưng của bột (những mẻ bột dẻo và sánh). Những người mắc bệnh dị ứng gluten hay không dung nạp gluten (celiac) thường phải kiểm tra đồ ăn có chứa gluten hay không. Máy phát hiện gluten có tên là Nima giúp con người tự kiểm tra gluten trong thức ăn hàng ngày.

Kháng thể trên que thử của thiết bị này có thể phát hiện gluten ở nồng độ rất thấp như 20 phần triệu (mức giới hạn cho phép gluten trong thực phẩm do FDA quy định). Trong tương lai công ty này dự định mở rộng phát hiện các thành phần gây dị ứng khác như đậu phộng (lạc)… Giá thiết bị này trên thị trường dự kiến 199 USD.

FreeStyle Libre-Thiết bị kiểm tra đường huyết không cần lấy máu

Người bệnh bị đái tháo đường phụ thuộc liều dùng insulin thường phải lấy máu trên đầu ngón tay nhiều lần trong ngày (có thể lên đến 10 lần / ngày) để kiểm tra và theo dõi lượng đường huyết trong máu. Hãng Abbott cung cấp thiết bị FreeStyle Libre giúp loại bỏ những đau đớn mỗi lần lấy máu. Cảm ứng hình tròn, nhỏ gọn gắn trên bắp tay bao gồm một sợi dây nhỏ cấy dưới da, kết nối với một máy quét có kích thước như một điện thoại thông minh giúp giám sát liên tục đường huyết. Đối với những bệnh nhân sử dụng thiết bị này, tình trạng đường huyết thấp xảy ra ít hơn 38%.

Có hai phiên bản của FreeStyle Libre. Phiên bản FreeStyle Libre Pro sử dụng dưới sự giám sát của bác sĩ, được FDA phê duyệt vào tháng 9 vừa qua. Phiên bản FreeStyle Libre để người bệnh tự sử dụng đang được FDA xem xét phê duyệt.

MIT’s Rapid Zika Test-Phương pháp xét nghiệm virus Zika cho kết quả nhanh, chi phí thấp.

Mối đe dọa nguy hiểm nhất của virus Zika là dị tật bẩm sinh ở trẻ nhỏ. Các bà mẹ tương lai có thể không biết họ đang nhiễm virus này. Các xét nghiệm thông thường trong phòng thí nghiệm phải mất vài ngày mới có kết quả và phải sử dụng nhiều thiết bị, các thiết bị này có thể không có sẵn ở vùng nông thôn.

Các nhà khoa học tại MIT tạo ra bộ xét nghiệm bằng giấy cho kết quả chỉ trong vòng 3 giờ. Khi tiếp xúc với mẫu máu có chứa virus Zika, những chấm màu vàng trên giấy sẽ chuyển sang màu tím. Các nhà khoa học cũng đang nghiên cứu để cho ra các thiết bị xét nghiệm tương tự phát hiện các bệnh khác như bệnh sốt rét.

Kovanaze ( Tetracaine & Oxymetazolin) – Thuốc gây tê dùng trong nha khoa dạng xịt qua đường mũi.

Trong nha khoa, việc tiêm thuốc tê là một công đoạn gây đau đớn cho người bệnh đặc biệt trẻ nhi. Do đó thuốc Kovanaze dạng xịt ở mũi giúp làm giảm đau chỉ với hai lần xịt ở mũi phía bên răng cần can thiệp. Sản phẩm đã được FDA phê duyệt sử dụng.

12.Shift Labs’ DripAssist- Thiết bị kiểm soát tốc độ truyền tĩnh mạch.

Tại những nước đang phát triển và các khu điều trị trong quân đội, điều dưỡng viên thường phải đếm từng giọt dịch truyền tĩnh mạch để đảm bảo tốc độ truyền thích hợp. Trong các bệnh viện, thiết bị kiểm soát tốc độ truyền tĩnh mạch thường đắt tiền, kích thước lớn và tiêu tốn điện.

Do đó thiết bị DripAssist là sự lựa chọn thay thế với màn hình nhỏ gọn chạy trên pin AA. Màn hình đính kèm sau các ống truyền giúp giảm chi phí của sử dụng thiết bị theo dõi tốc độ truyền tĩnh mạch trong bệnh viện.

Giá thiết bị này trên thị trường dự kiến 395 USD.